dr Krystyna Krzekotowska Nowe ustawodawstwo mieszkaniowe, Narodowy Plan Rozwoju, Sądownictwo a Fundusze Europejskie W dniu 7 marca 2005 r. w Sali Senatu RP odbyła się konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw, Niemiecko-Polskie Stowarzyszenie Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast i Ekologii, Krajową Izbę Gospodarczą oraz Unię Spółdzielców Mieszkaniowych. Rozpoczęcie konferencji organizowanej pod patronatem Ministra Sprawiedliwości Andrzeja Kalwasa (od lewej Anna Rykowska, dr Krystyna Krzekotowska, Minister Andrzej Kalwas, prof. Siegfried Willutzki) Po otwarciu Konferencji przez Wiceprezesa Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw Krystynę Krzekotowską głos zabrali Honorowi Goście, którymi byli: Senator prof. Zbigniew Religa, Minister Sprawiedliwości Andrzej Kalwas, Poseł Alicja Olechowska, oraz Prezes Niemieckiego Stowarzyszenia Sądów prof. Siegfried Willutzki. Prof. Zbigniew Religa odniósł się na wstępie do znaczenia inicjatyw obywatelskich dla jego pracy legislacyjnej w Senacie. Podkreślił rosnącą rolę inicjatyw obywatelskich przy budowaniu sprawiedliwego ładu i porządku prawnego, w tym takich organizacji jak Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw. W konferencji, która zgromadziła przeszło 150 uczestników z całej Polski oraz wielu gości zagranicznych przedstawiono następujące referaty: Fundusze Europejskie na budownictwo i rewitalizację zasobów (Anna Symonowicz), Fundusze Europejskie wdrażane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (Aleksandra Sztetyłło - Dyrektor Zespołu Informacji i Promocji Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości), Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 (Michał Olszewski z Ministerstwa Gospodarki i Pracy), Zmiany systemu prawa mieszkaniowego w świetle ustaw o własności lokali, o ochronie praw lokatorów oraz o spółdzielniach mieszkaniowych (dr Krystyna Krzekotowska - Dyrektor Międzynarodowego Instytutu Prawa Mieszkalnictwa, Jerzy Krzekotowski - Prezydent Polskiego Stowarzyszenia Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast, Urbanistyki i Ochrony Środowiska). Była to już II Konferencja Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw na temat "Funduszy Europejskich na budownictwo mieszkaniowe i rewitalizację", która została zorganizowana przy współpracy z Międzynarodowym Instytutem Prawa i Mieszkalnictwa, w odpowiedzi na zapotrzebowanie społeczne, stworzenia płaszczyzny wymiany poglądów i pogłębienia wiedzy na ten temat. Uczestniczyli w niej prawnicy wszystkich zawodów oraz przedstawiciele samorządu terytorialnego i spółdzielczego, a także inni partnerzy społeczni w dziedzinie mieszkalnictwa i prawa, zarządcy nieruchomości, deweloperzy i inni prywatni właściciele. Nowe możliwości dla tych podmiotów stwarza nowe ustawodawstwo mieszkaniowe i fundusze europejskie, na rewitalizację (w chwili obecnej w ramach funduszy strukturalnych) oraz w przyszłości na rozwój budownictwa mieszkaniowego (w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2007-2013). REWITALIZACJA ZASOBÓW MIESZKANIOWYCH W referacie i w dyskusji na ten temat podkreślano, że środki Unii Europejskiej na ten cel są wręcz zagrożone z powodu braku uchwał władz samorządu terytorialnego dotyczących Lokalnych Planów Rewitalizacyjnych, wskazujących konkretne ulice i budynki do remontu. Nadal "jedni czekają jak gdyby na drugich", z podjęciem inicjatywy współpracy wszystkich w/w podmiotów, bez której nie jest możliwe sprostanie wymogom, od których zależy uruchomienie funduszy strukturalnych. Mamy do czynienia wręcz z "błędnym kołem", gdyż gminy "czekają" na projekty rewitalizacji od wnioskodawców i właścicieli poszczególnych budynków (spółdzielni, zarządów komunalnych i prywatnych właścicieli, a te z kolei nie biorą się do przygotowywania kosztownych i czasochłonnych projektów, dopóki gmina nie zapali "zielonego światła" w formie uchwały rewitalizacyjnej, wskazującej niejako palcem kto może wejść do danego programu. Największą wartością konferencji było przełamanie łańcucha niemożności i podjęcie bezpośrednio po konferencji koniecznej w tej sprawie współpracy. O konkretnych owocach tej współpracy Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw będzie informowało na bieżąco w swoim piśmie "Inicjatywy Obywateli", nie tylko udzielając oficjalnego poparcia dobrym projektom, ale także zgłaszając te projekty do swoistego Obywatelskiego Konkursu na najlepsze Inicjatywy. Inicjatywy społeczne, które są podejmowane przez Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw mogą przyczynić się do wypełnienia wyżej wspomnianej luki zwłaszcza tam, gdzie zadania sektora publicznego mogą być zrealizowane tylko w partnerskiej współpracy ze społeczeństwem. Gotowość organizowania takiej współpracy zgłosili prawie wszyscy uczestnicy Konferencji, w tym przedstawiciele wielu gmin. Także wiele inicjatyw może mieć wsparcie ze strony innych organizacji, takich jak Krajowa Izba Gospodarcza i USM o czym szerzej poinformował Zbigniew Olejniczak, Przewodniczący Rady Unii Spółdzielców Mieszkaniowych. Konferencja prasowa, która zapoczątkowała wystąpienia licznych znakomitych gości. NARODOWY PLAN ROZWOJU Nowym ważnym elementem podniesionym na konferencji była kwestia konsultacji przygotowywanego przez Rząd, w tym Ministerstwo Gospodarki i Pracy Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007 - 2013 ze środowiskami mającymi odpowiednią wiedzę i doświadczenie a więc przedstawicieli samorządu terytorialnego i spółdzielczego, zarządców nieruchomości wszystkich typów (spółdzielczych, komunalnych i prywatnych), prawników i architektów, a także firm budowlanych i deweloperskich. Stwierdzono, że wprawdzie budownictwo mieszkaniowe nie jest najważniejszym i wyraźnie wyartykułowanym w Narodowym Planie Rozwoju celem funduszy europejskich, ale jak podkreślono zarówno w referacie Ministerstwa, jak i w dyskusji, może i powinno być jednym z tych celów. Chodzi bowiem o rozwój przedsiębiorczości, której immanentną cechą jest "aktywizacja i mobilność". Tego celu nie da się osiągnąć bez rozwijania form budownictwa sprzyjającego mobilności, czyli bez rozwoju budownictwa mieszkaniowego przeznaczonego na wynajem. Właśnie od aktywności przedstawicieli środowisk związanych z budownictwem mieszkaniowym, teraz na etapie planowania, zależy to, ile środków unijnych zostanie na ten cel skierowanych. Rzeczą każdego państwa członkowskiego jest przedstawianie w Narodowym Planie Rozwoju koncepcji uwzglądniających potrzeby inwestycyjne danego państwa. Sprzyjają temu formy konsultacji społecznej, jakie odbywają się m.in. na forum Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw, co podkreślił przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki i Pracy Michał Olszewski. Profesor Zbigniew Religa przeglądający z wielkim zaciekawieniem pismo Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw - Inicjatywy Obywateli Planuje się dla każdego województwa odrębny program operacyjny i odrębną pulę środków unijnych do swojej dyspozycji. Następnie istnieje Program Spójności i Konkurencyności Regionów oraz Programy Współpracy Transgranicznej i Terytorialnej. Oddzielny program będzie dotyczył obszarów wiejskich, w tym ładu przestrzennego w miejscowościach poniżej 5 tys. mieszkańców. Szczególne znaczenie może mieć także program przeznaczony na rozwój nauki i rozwoj zasobów ludzkich. Ze szczególną uwagą spotkał się program zatytułowany "Społeczeństwo obywatelskie", dotyczący wzmocnienia aktywności obywatelskiej, w tym wzmocnienia kontaktu z obywatelami przy podejmowaniu przez władze decyzji na szczeblu lokalnym. Przeznacza się na te zadania dla Polski ponad 560 miliardów zł. Zadania związane z budownictwem (str. 64 projektu Narodowego Planu Rozwoju) to głównie zadania związane z poprawą dostępności do mieszkania oraz poprawa jego jakości, w szczególności przez rozwój budownictwa na wynajem realizowanego przez sektor prywatny i non profit. Zakłada się, że cele te będą realizowane poprzez stworzenie nowych instrumentów prawnych i likwidację istniejących barier prawnych i instytucjonalnych, w tym bariery dostępności do sprawnego rozstrzygania sporów prawnych. Zmodernizowany ma być Fundusz Rozwoju Mieszkalnictwa. Konieczny też będzie rozwój ruchu mieszkaniowego. Dalsza rewitalizacja ma być łączona z eliminowaniem przyczyn degradacji substancji mieszkaniowej. To ile środków w praktyce przeznaczone będzie na budownictwo mieszkaniowe zależeć będzie w ostatecznym rachunku od zarządów wojewódzkich. Takie obywatelskie inicjowanie i "patrzenie na ręce" potrzebne jest zatem nie tylko przy planowaniu na szczeblu centralnym, ale także na szczeblu regionalnym. Michał Olszewski - Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwa Gospodarki i Pracy podczas wygłoszenia referatu na temat "Wykorzystanie Funduszy Strukturalnych na rewitalizację zasobów mieszkaniowych". Interesująco przedstawił następnie Referent wyniki kontroli w Urzędach Marszałkowskich, w których stwierdzono nieprawidłowości, wynikające niekiedy z rozmijania się oceny ekspertów i ocen polityków podejmujących decyzje. Na koniec warto przekazać apel, z jakim zwróciło się do zebranych Ministerstwo Gospodarki i Pracy, aby zgłaszać jak najwięcej uwag w procesie konsultacji przygotowywanego Projektu Planu Rozwoju. Jest to najlepszy moment, by uwagi i stanowisko środowisk fachowców związanych z budownictwem, mieszkalnictwem oraz stosowaniem prawa mogło dojść do głosu i wywrzeć wpływ na ostateczny kształt tego planu rozwojowego dla Polski i Polaków na wiele najbliższych lat. Po zakończeniu prac nad planem i rozpoczęciu przez Rząd negocjacji z Komisją Europejską będzie już na to za późno i nic nie będzie można zmienić przez okres obowiązywania planu. Jeżeli więc środowiska zainteresowane rozwojem budownictwa nie zmobilizują się w kierunku zgłaszania uzasadnionych rzeczowo postulatów mogą zostać potraktowane po macoszemu, marginalnie w rozważanym okresie planowania. Referent wyraźnie zachęcał wszystkich zebranych do aktywności w tej dziedzinie, zapewniając, że udział w konferencji był dla niego ważnym elementem społecznej konsultacji i życzyłby sobie więcej tego typu inicjatyw, niezwykle kształcących dla odpowiedzialnych urzędników państwowych. W debacie uczestniczyli też przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, a Wiceminister Andrzej Bratkowski podkreślił, że przywiązuje wagę do pracy Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw w dziedzinie mieszkalnictwa i wykorzystania środków unijnych na ten cel (z udziałem samorządu terytorialnego, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz organizacji pozarządowych). Od prawej Pani Aleksandra Stetyłło - dyrektor Dyrektor Zespołu Informacji i Promocji PARP podczas wygłoszenia referatu na temat "Fundusze Europejskie wdrażane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości", od lewej Prezes Stowarzyszenia Sądów Niemieckich - Prof. Siegfried Willutzki. Senator RP - prof. Zbigniew Religa na konferencji Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw w dniu 7 kwietnia 2005 r. Prof. Siegfried Willutzki, Minister Andrzej Kalwas, Skarbnik Zarządu Anna Rykowska WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI - AKADEMIE SĘDZIOWSKIE Minister Sprawiedliwości Andrzej Kalwas podkreślił interesujący dobór tematyki Konferencji odbywających się z inicjatywy Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw i Międzynarodowego Instytutu Prawa i Mieszkalnictwa. Za szczególnie ważną uznał obecność prof. Siegfrieda Willutzkiego, Prezesa Niemieckiego Stowarzyszenia Sądów i jego informacje o funkcjonowaniu akademii sędziowskich w Niemczech. Doświadczenia te będą przydatne dla doskonalenia zawodowego pracowników wymiaru sprawiedliwości, a zwłaszcza dla doskonalenia zawodowego sędziów i prokuratorów w Polsce. Od 1 maja 2004 r. polscy sędziowie i prokuratorzy są nie tylko polskimi sędziami i prokuratorami, ale także wspólnotowymi, europejskimi, jako że Polska jest pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej. Chcemy - jak podkreślił Minister A. Kalwas - na wzór naszych najbliższych sąsiadów, ale także na wzór Francuzów, czy Hiszpanów stworzyć dla sędziów i prokuratorów Akademię Prawa, służącą do permanentnego doskonalenia zawodowego. Coraz bardziej skomplikowane życie codzienne, a zwłaszcza życie gospodarcze i postępujące w ślad za tym skomplikowane przepisy i ich ciągła zmiana taką konieczność wymusza. Minister Andrzej Kalwas poinformował o przygotowanym projekcie ustawy powołującej do życia Akademię Sędziowską w Polsce, co nie tylko nie wyklucza, ale czyni jeszcze bardziej potrzebnymi inicjatywy w zakresie współpracy międzynarodowej. Minister Sprawiedliwości podziękował inicjatorom za zaproszenie prof. Siegrieda Willutzkiego, który jest uznanym światowym autorytetem w dziedzinie międzynarodowej współpracy prawników, a prof. Siegfriedowi Willutzkiemu za podjęcie tej inicjatwy. Stwierdził także, że ta inicjatywa cieszy się z uznaniem ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości w Polsce. Profesor S. Willutzki w swym wystąpieniu przypomniał, że współpraca z Ministerstwem Sprawiedliwości w Polsce oraz wymiana doświadczeń polskich i niemieckich sędziów i prokuratorów zaczęła się przed 23 laty. To co wspólnie zbudowaliśmy na pierwszym etapie w dziedzinie współpracy sądów rodzinnych może teraz - gdy jesteśmy razem w Unii Europejskiej - zaowocować poszerzeniem tej współpracy na szersze grupy pracowników wymiaru sprawiedliwości. Sędziowie i prokuratorzy należą bowiem właśnie do tych grup zawodowych, które z powodu zjednoczenia Europy będą w pierwszej kolejności i w najszerszym stopniu obciążeni dodatkowa pracą, związaną z procesami integracji europejskiej. O ile bowiem przed zjednoczeniem mogliśmy jako sędziowie koncentrować się na prawie krajowym, to po zjednoczeniu jesteśmy niejako zmuszeni poznawać prawo innych państw i prawo europejskie. Dlatego tak ważne jest nie tylko tworzenie i rozwijanie krajowych Akademii Sędziowskich, ale staje się konieczne powołanie Europejskiej Akademii Sędziowskiej, jako płaszczyzny pogłębiania i uzyskiwania wiedzy o prawie innych państw i prawie europejskim oraz wzajemnego wymieniania się doświadczeniami. Prof. Siegfried Willutzki przypomniał, że w jego obecności w czasie poprzedniej wizyty Niemieckiego Ministra Sprawiedliwości w Polsce, miał okazję stwierdzić, że ten punkt widzenia ma poparcie strony niemieckiej i cieszy się, że jest to także pogląd Pana Ministra Andrzeja Kalwasa. W najbliższym czasie będziemy kontynuować prace nad powołaniem Europejskiej Akademii Sędziowskiej w Polsce. Wsparcia dla tej inicjatywy można oczekiwać także od Ministerstwa Nauki i Informatyki oraz jak zawsze w tej dziedzinie aktywnego resortu, jakim jest Komitet Integracji Europejskiej. ni poseł Alicja Olechowska oraz mec. Jerzy Krzekotowski Od lewej: dr. Krystyna Krzekotowska, prof. Siegfried Willutzki, mgr Anna Rykowska