dr Krystyna Krzekotowska mgr Anna Rykowska Prezes Stowarzyszenia Sądów Niemieckich prof. Siegfried Willutzki wręczający Sprawiedliwości książkę poświęconą Akademii Sędziowskiej w Trier. Akademie Sędziowskie w Niemczech Akademie Sędziowskie w Niemczech mają wieloletnią i bogatą tradycję. Od przeszło 30 lat funkcjonuje ponadregionalna Akademia Sędziowska powstała 16 lutego 1973 r. w Trier na bazie doświadczeń tzw. "latających" Akademii Sędziowskich, działających już od 1968 r. Po zjednoczeniu Niemiec powstała w 1993 r. kolejna Ogólnoniemiecka Akademia Sędziowska w Wustrau koło Berlina. W 1998 roku sędziowie i prokuratorzy niemieccy obchodzili potrójny jubileusz: - 30-lecie powstania "latających" Akademii Sędziowskich, - 25-lecie Niemieckiej Akademii Sędziowskiej w Trier, - 5-lecie Niemieckiej Akademii Sędziowskiej w Wustrau koło Berlina. Akademie te wychodzą naprzeciw zapotrzebowaniu na doskonalenie zawodowe, w tym poznawanie prawa innych państw Unii Europejskiej i prawa europejskiego. Dlatego Akademie sędziowski zapraszają w charakterze wykładowców specjalistów z całej Europy. Umożliwiają też wymianę doświadczeń sędziów i prokuratorów oraz organizacji zawodowych prawników z różnych państw. Podstawę prawną funkcjonowania i organizacji oraz finansowania Krajowych Akademii Sędziowskich stanowią umowy zawierane przez Rząd z władzami poszczególnych landów ("Verwaltungsvereinbarung über die Deutsche Richterakademie"). PRZYGOTOWYWANIE PROGRAMÓW Program Akademii jest ustalany przy współpracy z przedstawicielami społeczności lokalnych na regularnie odbywających się konferencjach programowych z udziałem samych zainteresowanych, czyli sędziów, adwokatów i prokuratorów (dwa razy w roku). A więc to "klienci" Akademii zgłaszają, jakie kwestie potrzebne w ich praktyce zawodowej powinny być przedmiotem doskonalenia zawodowego. Wnioski do programu składają także Ministerstwa Sprawiedliwości . Przy programowaniu wykorzystuje się także wyniki i wnioski z poprzedniego cyklu kształceniowego. Dzięki temu program uwzględnia wszystkie istotne dla praktyki działy prawa. Obydwie wyżej wymienione Niemieckie Akademie Sędziowskie oferują rocznie około 140 Konferencji Kształceniowych dla około 5 000 uczestników. Istotne jest to, by każdy sędzia i prokurator skorzystał z oferty kształceniowej doskonalącej jego umiejętności i kwalifikacje nie tylko w dziedzinie prawa ale również zdobywał i wymieniał doświadczenia w sprawach politycznych, społecznych i gospodarczych, a także uzyskiwał wiedzę interdyscyplinarną z innych dziedzin nauk humanistycznych (psychologia, socjologia itp.). Przykładowo roczny program konferencji obejmuje: - 45% prawa, w tym prawo cywilne (4/10), prawo karne (4/10), prawo sądowe (2/10), - 30% wiedzy interdyscyplinarnej, - 25 % treningów społecznych, w tym retoryka, współczesne formy negocjacji i rozstrzygania sporów itp. Szczególne znaczenie przywiązuje się do aktualności i dostosowania programu do bieżących potrzeb sędziów, związanych ze zmianami przepisów oraz do dostarczania wiedzy ponadregionalnej i mającej aspekty międzynarodowe. Dlatego konferencje mają często charakter bilateralny lub międzynarodowy z udziałem uczestników i wykładowców sędziów i prokuratorów z wielu państw. Od 1995 r. działa Europejska Akademia Prawa również w Trier, z którą współpracują pozostałe Akademie Sędziowskie. Konferencje te odbywają się w językach ojczystych uczestników, przy zapewnieniu symultanicznego tłumaczenia. Szczególnie interesujące jest to, że funkcjonowanie tego systemu doskonalenia sędziów prowadzi do ujednolicania linii orzecznictwa sądowego, co jest tak wielką bolączką polskiego wymiaru sprawiedliwości pozbawionego owego instrumentu. Akademie Sędziowskie nie zatrudniają wykładowców na etatach lecz zapraszają ich z konkretnymi wykładami. < Od lewej: mgr Anna Rykowska - skarbnik zarządu, prof. Siegfried Willutzki - prezes Niemieckiego Stowarzyszenia Sądów, dr. Krystyna Krzekotowska - dyrektor Międzynarodowego Instytutu Prawa i Mieszkalnictwa b>METODY KSZTAŁCENIA Doskonalenie zawodowe sędziów nie polega tylko na uczestniczeniu w wykładach ale Akademie Sędziowskie kładą nacisk na aktywne wypowiadanie swoich poglądów i sposobów interpretacji prawa przez samych uczestników. Połączone jest to także ze zwiedzaniem np. Europejskiego Sądu, zapoznawaniem się z funkcjonowaniem banków, przedsiębiorstw, a także na kontaktach z mediami (prasą, radiem i telewizją). Szczególnie ważna jest wzajemna wymiana doświadczeń sędziów i prokuratorów, jak również praca w małych grupach, co umożliwia szybkie pogłębienie wiedzy przez specjalistów z danej dziedziny. Dlatego szczególną role odgrywają moderatorzy, którzy umiejętnie wywołują aktywną postawę uczestników, by zechcieli swą specjalistyczną wiedzą wymienić się w czasie pracy w małej grupie. Posługują się przy tym nowoczesnymi metodami dydaktycznymi oraz nowoczesnymi technikami. Konferencje takie, nie trwają przy tym tylko dzień lub dwa - jak w Polsce w najlepszym razie - lecz są to dwutygodniowe zjazdy sędziowskie, a uczestnictwo w tych konferencjach wchodzi w zakres obowiązków sędziów i prokuratorów. Wzrastające obciążenie zawodowe powoduje jednak, że "klienci" Akademii Sędziowskich nie zawsze mogą pozwolić sobie aż na dwutygodniowy pobyt kształceniowy. Dlatego pojawiają się tez oferty pobytów dwukrotnych tygodniowych (ale już nie krótszych). Z kształcenia w Akademiach Sędziowskich do r. 19961 skorzystało około 21 tys. sędziów, w tym, aż 93% sędziów Okręgowych oraz ponad 5 tysięcy prokuratorów. Mimo wzrastającego obciążenia zawodowego sędziów i prokuratorów wzrasta ich zainteresowanie korzystaniem z tej ważnej formy poszerzania i uzupełniania wiedzy potrzebnej sędziom, co prowadzi do pełnego wykorzystania liczby miejsc udostępnianych im w Akademiach Sędziowskich w Niemczech. Uczestnicy konferencji. SPOTKANIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI ANDRZEJA KALWASA Z PROF. SIEGRIEDEM WILLUTZKIM W dniu 7 marca została zorganizowana przez Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw Konferencja, podczas której poruszono problematykę związaną z likwidacją prawnych barier rozwoju gospodarki. W debacie na Konferencji podkreślono konieczność powołania w Polsce nie tylko krajowej, ale także Europejskiej Akademii Sędziowskiej dla usprawnienia wymiaru sprawiedliwości, by sprostał skutecznie wymogom XXI wieku, odpowiednio do doświadczeń i standardów innych państw europejskich. Jednym z głównych tematów Konferencji było przedstawienie przez Sędziego Willutzkiego funkcjonowania Niemieckiej i Europejskiej Akademii Sędziowskiej w Niemczech a także zaproponowanie przez niego pomocy w tym zakresie ze strony niemieckiej. Podjęto w tym celu prace także w ramach inicjatyw Obywatelskich SOI inspirujące utworzenie w Polsce Europejskiej Akademii Sędziowskiej, która miałaby za zadanie przede wszystkim prowadzenie badań naukowych nad prawem europejskim, prawem wewnętrznym, a w szczególności umożliwienie doskonalenia wiedzy przez sędziów polskich i europejskich, z uwzględnieniem nowych zadań jakie przed nimi stoją z uwagi na integrację europejską. 1 Deutsche Richterakademie 1973 - 1998, Wydawnictwo Niemieckiej Akademii Sędziowskiej w Trier, marzec 1998